شبدر
شَبدَر جزء مهمترين گياهان علوفه اي خانواده لگومينز در مناطق معتدل و مرطوب است كه از نظر علوفهاي و مرتعي داراي ارزش بسيار زيادي است و در تغذيه دامها نقش بسزايي دارند. شبدرها گياهي سه برگچهاياند و به همين خاطر اسم علمي آنها از دو كلمه لاتين "Tria" به معني سه و "Folia" به معني سه برگچهاي گرفته شده است. تعداد گونههاي شبدر در دنيا حدود ۳۰۰ گونه ذكر شده كه از اين تعداد ۲۵ گونه از نظر كشاورزي مهم است كه از اين تعداد فقط ۹ گونه آنها از جمله شبدر زيرزميني بهصورت تجارتي كشت ميشوند. بيشترين پراكنش شبدرها در منطقه مديترانه است، بهطوريكه در منطقه آسيا ۱۶۰–۱۵۰ گونه، آمريكا ۶۵–۶۰ گونه و در آفريقا ۳۰–۲۵ گونه گزارش شده است. بر اساس تحقيقات بانك ژن گياهي و ذخاير توارثي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر تعداد گونههاي تاكنون شناخته شده شبدر در ايران حدود ۵۴ گونه است.
خصوصيات كلي شبدرها
تمام شبدرها در آبوهواي خنك بهترين عملكرد را دارند. در بين شبدرها شبدر سفيد از همه مقاومتر است. ميزان قند در شبدرها بيش از يونجه است و سطح برگ بيشتري نسبت به يونجه دارند اما مقاومت شبدرها به شوري كمتر از يونجه است و نياز آبي شبدرها نيز كمتر از يونجه است. البته بايد توجه داشت كه شبدرها به لحاظ كميت توليد در سطح پايينتري از يونجه قرار دارند و ميزان مواد غذايي قابلهضم يونجه از شبدرها بيشتر است. بهصورت كلي تفاوت شبدرها با يونجه اين است كه برگ يونجه بيضي شكل ولي برگ شبدر گلابي شكل است. همچنين رنگ برگها در شبدر سبز و شفاف و در يونجه سبز تيره است.
خصوصيات بذر شبدرها
تحقيقات انجامگرفته نشان ميدهد مهمترين عامل ايجاد بذرهاي با پوسته سخت در شبدرها خشكي و كمي رطوبت نسبي هوا در زمان رسيدگي است. خواب بذر شبدر را بهوسيله سرما دادن ميتوان شكست. بذر هيچيك از شبدرها در زمان جوانهزني به نور نياز ندارند. به عبارت بهتر بذر هيچيك از شبدرها فيتوبلاست نيستند. همانطور كه ملاحظه ميشود بزرگترين بذرها در بين گياهان علوفهاي تيره بقولات مربوط به اسپرس و ماشكها است. بايد توجه داشت هرچه اندازه بذر بزرگتر باشد معمولاً زودتر جوانه ميزنند و گياهچه بزرگتري توليد ميكنند. البته پوسته سخت بذر را نيز بايد در نظر گرفت (مسلم است بذرهاي داراي پوسته سخت ديرتر جوانه ميزنند) موضوع ذكرشده در بالا به شرطي صحيح است كه پوسته سخت بذرها صفر در نظر گرفته شود. در واقع هم ميزان بذرهاي سخت در بعضي از شبدرها مانند شبدر برسيم و شبدر لاكي بسيار پايين است. بذر بعضي از شبدرها مانند شبدر پنجه كلاغي (Lotus cornicaltus) بسيار بهكندي جوانه ميزند و گياهچه بسيار ضعيفي توليد ميكند، بهطوريكه ايجاد يك مزرعه كامل از اين شبدر ممكن است تا دو سال به طول انجامد.
طرز كاشت بذر شبدر
شبدر از طريق بذر تكثير ميشود براي كاشت شبدر قبل از كشت زمين موردنظر را پس از شخم زدن و اضافه نمود كود صاف و براي كشت بذر شبدر آماده كنيد. توجه داشته باشيد كه سطح زير كشت بايد كاملاً نرم و مسطح باشد. به دليل ريز بودن بذر شبدر بهتر است آن را با خاك نرم مخلوط كنيد و بر سطح موردنظر بپاشيد. همچنين ميتوان از دستگاه بذرافشان نيز براي كشت بذر استفاده كنيد. پس از كاشت بذر آن را آبياري كنيد. پس از مدتي بذر جوانه ميزند.
زمان كاشت بذر: كشت بذر شبدر در مناطق سردسير و نيمه سردسير از نيمه شهريور ماه تا نيمه مهرماه است. كشت بهاره اين گياه نيز در برخي از مناطق متداول است.
ارتفاع: ارتفاع اين گياه با توجه به گونههاي مختلفي كه دارد متفاوت و بين ۳۰ تا ۱۰۰ سانتيمتر است.
فاصله كاشت گياه: در روش كشت مكانيزه براي توليد علوفه فاصله شبدر بين ۲۰ تا ۳۰ سانتيمتر است. براي تهيه بذر بين ۵۰ تا ۶۰ سانتيمتر است.
عمق كاشت بذر: پس از كاشت بذر در صورت نياز لايه نازكي خاك بريزيد
خاك مناسب رشد: بهترين خاك براي رشد شبدر خاكهاي قليايي و مرطوب ميباشند.
دماي مناسب رشد: دماي مناسب براي رشد شبدر بين ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتيگراد است.
مقدار آبدهي: به آبياري متوسط و منظمي نياز دارد بين دو آبياري بايد سطح موردنظر خشك باشد.
نور: از جمله گياهان آفتاب دوست است كه براي رشد به نور زياد و همچنين هواي خنك نيازمند است.
خصوصيات تغذيهاي شبدرها
شبدر محصول علوفهاي مهمي است. به همين دليل است كه بهطور گستردهاي در كشت علوفهاي و مراتع استفاده ميشود. شبدرها بهعنوان علوفه سبز، علوفه خوراكي و چمن پوششي استفاده ميشوند. ۱۰۰ كيلوگرم از شاخ و برگ شبدر علوفه شامل ۸/۱۹ واحد و ۷/۲ كيلوگرم پروتئين قابلهضم است. شبدر اسيدهاي آمينه ضروري بيشتري تر (سيستئين، تريپتوفان و لوسين) نسبت به دانه ذرت و دانه جو و گندم هستند. در شبدرها فسفر بهندرت از ۴۴/۱ گرم در هر كيلو ماده خشك پايينتر است و از اين نظر نسبت به يونجه برتر هستند و دامهايي كه از شبدر تغذيه ميكنند، كمتر دچار كمبود فسفر ميشوند. گونه شبدرهاي حقيقي با Genus Trifolium همگي علفي و داراي برگهاي سهتايي هستند. گلها كوچك بسياري دارند كه روي يك دمگل كوتاه پرگل واقع شده است. گلبرگ پهن خارجي تنها اندكي بزرگتر از ساير گلبرگهاست. شبدرهاي حقيقي ميتوانند يكساله، دوساله يا چندساله باشند.
مواد ضد تغذيهاي در شبدرها: شبدرها داراي موادي هستند كه از ارزش غذايي آنها ميكاهد. مثلاً شبدر قرمز داراي مادهاي به نام فورموننتين است كه نوعي شبه استروژن گياهي است و ميتواند سبب سقطجنين در گوسفندان شود همينطور شبدر سفيد داراي هيدرو سيانيدريد (HCN) كه براي دامها ميتواند بسيار مضر باشد و مصرف زياد آن فعاليت غده تيروئيد را افزايش ميدهد، شبدر پنجه كلاغي نيز داراي مقداري هيدروسيانيدريد است اما مقدار آن به حدي نيست كه براي دامها اسميت بسيار بالا ايجاد كند. شبدر شيرين داراي يك ماده ضد تغذيه به نام كومارين است براي دامها مضر است و سبب انعقاد خون در دامها ميشود و بسيار خطرناك است. همينطور مصرف زياد شبدر ايراني ميتواند سبب افزايش برخي از اختلالات مربوط به دام مانند: enterotoxaemia (كليه كاغذي)، photosensitisation ادرار سنگ (سنگ شبدر) در گوسفندان شود.
نفخ در اثر مصرف شبدرها: مصرف علوفه تازه شبدرها مانند بسياري از بقولات ديگر به دليل پروتئين زيادي كه دارند در دامها توليد نفخ ميكند در اثر مصرف شبدر سفيد، شبدر قرمز، شبدر شيرين و شبدر ايراني در دامها نفخ ايجاد ميشود اما مصرف شبدر پنجه كلاغي و شبدر برسيم (مصري) در دامها هيچگونه نفخي ايجاد نميكند، دليل اين موضوع وجود تاننها قابل اتصال به پروتئينها در اين دو شبدر است كه با رسوب پروتئين در شكمبه كمك ميكند و مانع ايجاد نفخ ميشود. در بين شبدرها خطرناكترين آنها به لحاظ نفخ زايي شبدر سفيد لادينو است.
خواص شبدر
از جمله خواص شبدر به اين مورد اشاره نمود كه مواد (بهاصطلاح ضد تغذيه) موجود در شبدر ميتوانند براي انسان خواص دارويي داشته باشند و مفيد باشند مثلاً كومارين موجود در شبدر شيرين و گياه Ferula badrakema ميتواند سبب توقف رشد سلولهاي سرطاني مثانه شود. همينطور فورمونتين موجود در شبدر قرمز از ارزش دارويي خاصي برخوردار است، آزمايش انجامگرفته در سال ۲۰۱۰ نشان داده است كه فورموننتين ميتواند از رشد سلولهاي سرطان سينه در زنان جلوگيري كند، اما مصرف آن سبب مشكلات جنسي در مردان ميشود. عرق شبدر چاقكننده است. مولد خون و نيرودهندهي قواي جنسي ميباشد. نرمي استخوان اطفال را درمان كرده و تصفيه كنندهي خون است. عسل شبدر همچنين مي تواند به تنظيم فشار خون كمك كند. مصرف روزانه حداقل يك يا دو قاشق چاي خوري از اين عسل در اوايل روز به حفظ فشار خون كمك مي كند.
براي خريد بذر شبدر و ساير علوفه به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راههاي زير نيز ميتوانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop/
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
برچسب: شبدر، بذر شبدر، بذر، خريد بذر، فروشگاه بذر، خواص شبدر،